Polskie alpaki

Z dr inż. Zdzisławem CZAPLICKIM naukowcem z Łódzkiego Oddziału Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, rozmawia Zbigniew Tołłoczko.

Na spotkaniu rodzinnym Rodów Chodkowskich w Chodkowie Wielkim, mówił  Pan Doktor bardzo interesująco na temat aktualnego stanu włókiennictwa w Polsce, naturalnych surowców włókienniczych, w tym wełny. Powiedział Pan, że upadek przemysłu wełnianego, nieopłacalna hodowla owiec w Polsce spowodowały, że  kraj nasz musi importować tkaniny wełniane i wyroby głównie z Dalekiego Wschodu. Czy jest jeszcze szansa dla rozwoju hodowli polskich owiec i produkcji wyrobów z polskiej wełny?

W najbliższych latach nie widzę takiej szansy. Aktualnie mamy 230 tysięcy sztuk owiec, a w roku 1986 było ich 5 milionów sztuk. Jest natomiast możliwość rozwoju hodowli alpak, zwierząt podobnych do lamy, pochodzących z Ameryki Południowej, głównie z Peru. 

Dlaczego?

Odpowiedź stanowić może następujące porównanie: średnia cena rynkowa owcy np. merynosa polskiego, kształtuje się na poziomie 200-250 zł/szt. Cena zakupu alpaki – 5-7 tys./szt. Cena wełny owczej pranej wynosi 15-20 zł/kg, cena wełny alpaki, również pranej, wynosi 150-200 zł/kg. Poza tym koszt hodowli w przypadku alpak, jest o ok. 30% niższy, niż hodowli owiec. Jeśli chodzi o uzysk wełny po strzyży, to wyniki są porównywalne. Alpaka daje bardzo dobrą wełnę, o znacznie lepszych właściwościach użytkowych od wełny owczej. 

Ile jest hodowli alpak w kraju?

Aktualnie na terenie Polski jest 5 hodowli, które posiadają stada od 40 do 100 sztuk oraz kilka hodowli o liczności poniżej 40 sztuk. Łącznie w Polsce mamy około 600 sztuk alpak. Dla porównania w Niemczech, hoduje się już 10 tysięcy sztuk. 

Kto wpadł na pomysł hodowli alpak i jaki jest z nich pożytek?

Importerem stad alpak do Polski jest pan Rodrigez z firmy Quintessence Alpacas. Ma on swojego przedstawiciela w Polsce pana Mariusza Wierzbickiego, który zajmuje się sprzedażą zwierząt w miejscowości Bujenka w okolicach Ciechanowca na Podlasiu. Zwierzęta sprowadzane są z Ameryki Południowej (Peru, Chile). Powodem szerokiego zainteresowania tymi zwierzętami, jest cienkie włókno o specyficznej strukturze, co sprawia, że zalicza się je do grupy włókien tzw. specjalnych i konkuruje ono na rynku z kaszmirem, moherem oraz angorą. Występuje w szerokiej gamie kolorów i ma niezwykłe właściwości termiczne. Włókno alpaki występuje w 22 naturalnych kolorach. Cena włókna na rynku międzynarodowym jest wysoka, ze względu na niespotykane właściwości oraz niewielką skalę produkcji. Trwałość w użytkowaniu wyrobów z alpaki, jest trzykrotnie wyższa od wyrobów z wełny owczej. Ciepłochronność wyrobów z wełny alpak,i aż czterokrotnie przewyższa ciepłochronność wyrobów z wełny owczej. Każdy etap przetwarzania wełny alpaki na przędzę, czy gotowy wyrób, znacznie podnosi jego cenę. Dlatego hodowcy alpak, najchętniej chcą sami przetwarzać włókna na wyroby. Inny pożytek z alpak to mięso, które ma wysoką wartość odżywczą ze względu na dużą zawartość białka i niską cholesterolu. Interesujący i ciekawy wygląd oraz łagodny charakter alpak sprawia, że wykorzystuje się je także w agroturystyce i rekreacji oraz alpakoterapii. 

Jakie jest zainteresowanie władz państwowych hodowlą?   

Jak do tej pory żadne. W Polsce zwierzęta te są uważane, jako zwierzęta egzotyczne. Dla rozwoju hodowli nie ma zatem wsparcia ze strony Państwa. W maju tego roku w Warszawie powstał Polski Związek Hodowców Alpak. Związek będzie czynił starania o przekwalifikowanie tych zwierząt, jako hodowlane. 

Jakie są szanse rozwoju hodowli alpak?

Na pewno są szanse rozwoju, choćby ze względu na dużą opłacalność hodowli oraz doskonałe włókna i atrakcyjne wyroby z tzw. ”górnej półki”. 

Z roku na rok przybywa nowych hodowców, a tym samym wzrasta ilość alpak. Należy się spodziewać, że po przekwalifikowaniu tych zwierząt na hodowlane, będzie również pomoc Państwa w kierunku intensyfikacji rozwoju hodowli. 

W Polsce od strony naukowej w zakresie hodowli, zajmuje się SGGW w Warszawie. W zakresie badań naukowych nad strukturą, właściwościami wełny i wyrobów, zajmuje się Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu – Zakład Włókien Białkowych w Łodzi. IWNiRZ nawiązał 4 lata temu współpracę z największym hodowcą alpak w Polsce „Alpakarnia P&M Pietrykowscy”. W tej hodowli istniejącej od 2005 roku, jest 100 sztuk alpak.

Jakie są potrzebne środki finansowe na rozpoczęcie hodowli alpak w Polsce? I jakie są tego korzyści?

W celu założenia hodowli, największe nakłady ponosi się na zakup zwierząt, których cena jednostkowa kształtuje się w granicach 5-7 tys./szt. Następnie wymagane są odpowiednio przystosowane pomieszczenia i zagrody. Zimą alpakom wystarczy za schronienie nieocieplany budynek, wyściełany słomą i wyposażony w koryto na marchew, siano i pasze treściwe oraz dostęp do wody. Latem przez cały dzień alpaki utrzymywane są na ogrodzonym pastwisku. Żywienie alpak jest proste, składa się głównie z siana i wody. Można podawać również suchy chleb i siekaną marchew. Latem alpaki mogą przez cały dzień przebywać na pastwisku, ale w upalne dni jak i deszczowe, powinny mieć schronienie przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Korzyści, to wysoka cena włókna i wyrobów, doskonałe mięso o wysokiej wartości odżywczej, znaczne dochody ze sprzedaży młodych zwierząt innym hodowcom. Korzyści mogą być osiągnięte już w 2 roku hodowli. 

Jaka powierzchnia gruntu jest wymagana przy hodowli alpak?

Na 1 ha pastwiska można utrzymać 10-15 sztuk alpak. Alpaki są roślinożernymi przeżuwaczami, które różnią się od pozostałych znanych nam gatunków zwierząt gospodarskich. Mogą być hodowane w każdym klimacie. Alpaki są zwierzętami średniej wielkości i mają oryginalną budowę ciała z delikatną głową, dużymi oczami i dwudzielną wargą. Głowa osadzona jest na długiej szyi, a tułów  na smukłych kończynach. Całe ciało pokryte jest okrywą wełnianą. Dwudzielna warga służy do skubania roślinności, bez wyrywania jej z korzeniami, co odróżnia je od pozostałych przeżuwaczy. Alpaki posiadają niezwykle wydajny system trawienny, pozwalający im przeżyć w bardzo trudnych warunkach klimatycznych. Posiadają trzykomorowy żołądek. W swojej diecie wykorzystują najtańsze pasze gospodarskie. Alpaki żyją 15-20 lat. Ich życie reprodukcyjne jest także długie, dzięki czemu hodowla jest długotrwała. Alpaki są inteligentne, odporne na choroby, łatwe w utrzymaniu i nie powodują strat w hodowli.  

Bardzo dziękuję Panu Doktorowi za rozmowę. Myślę, że informacje które Pan Doktor przekazał, zainteresują naszych rolników i na terenie powiatu pułtuskiego powstaną hodowle tych pożytecznych zwierząt.

Również dziękuję.

Dr inż. Zdzisław CZAPLICKI zajmuje się naukowo nowymi metodami badawczymi, naturalnymi surowcami włókienniczymi oraz innowacyjnymi technologiami z zakresu włókiennictwa dla małych i średnich przedsiębiorstw. Jego naukowe osiągnięcia mają wybitny charakter, o czym świadczą otrzymane nagrody, wyróżnienia i odznaczenia: Włókiennik Roku 2006, Wyróżniony Inżynier 2008 w Plebiscycie Przeglądu Technicznego, wyróżnienie „Łódzka EUREKA” w 2008 i 2009 roku za wybitne osiągnięcia naukowe, Belgijski Krzyż Oficerski Orderu Wynalazczości 2008, Złoty Krzyż Zasługi nadany przez Prezydenta RP w 2010 roku. W latach 2007-2011 otrzymał 8 nagród i dyplomów od Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze. Dr inż. Zdzisław CZAPLICKI od 4 lat zajmuje się w Polsce naturalnym surowcem włókienniczym, jakim jest włókno alpaki.

Zdjęcia: hodowla alpak, Bujenka k/Ciechanowca na Podlasiu (2011).