Pułtusk pamięta!

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu 80. Rocznica wyzwolenia więźniów niemieckiego obozu zagłady Auschwitz – Birkenau

„Trumną był piec krematorium

Z powietrza przejrzyste wieka

I dym z żywego człowieka

Wywiany kominem historii

Jakże mam uczcić śmierć Twoją

Jak iść za Twoim pogrzebem

Bezdomna garstko popiołu

Pomiędzy ziemią a niebem”

Mieczysław Jastrun

27 stycznia, pułtuszczanie, w wyniku oddolnej, społecznej inicjatywy, włączyli się w światowe obchody 80. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu zagłady Auschwitz – Birkenau oraz Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Kiedy do Muzeum Auschwitz – Birkenau przybywali Ocaleni, ostatni świadkowie zagłady, więźniowie Auschwitz, delegacje z całego świata, prezydenci, premierzy 50 państw oraz koronowane głowy, pod pomnikiem Pamięci Żydowskiej Społeczności Pułtuska hołd wypędzonym i pomordowanym oddała liczna grupa mieszkańców naszego miasta. Pod memoriałem w Alei Polonii złożyły kwiaty i zapaliły znicze delegacje władz samorządowych miasta i powiatu, Muzeum Regionalnego oraz uczniowie pułtuskich szkół.

Otwierając bolesną, rocznicową uroczystość, polonistka Wanda Koniecka-Pieńkos przywołała słowa wiersza Mieczysława Jastruna i z upoważnienia przewodniczącej Organizacji „Pułtusk” w Izraelu, Zafriry Malovany Shmukler, odczytała wzruszający list skierowany do uczestników upamiętnienia Ofiar Holokaustu.

Historyczną wiedzę o gehennie Żydów w czasie wojny i hitlerowskiej okupacji, o eksterminacyjnej polityce III Rzeszy Niemieckiej i tzw. „ostatecznym rozwiązaniu” kwestii żydowskiej przedstawiła dr Paulina Biernacka, pracownik naukowy pułtuskiego Muzeum Regionalnego. Związany z Pułtuskiem Gil Stein przejmująco opowiedział w języku angielskim tragiczne wojenne losy swojej rodziny o nazwisku Nutkiewicz, mieszkającej na ulicy 3 Maja, brutalnie wypędzonej z miasta 26 września 1939 roku przez Niemców wraz z wszystkimi Żydami w tragicznym dniu deportacji. Ta osobista opowieść głęboko poruszyła dzieci i młodzież, a w ich oczach pojawiły się łzy.

Pod pomnikiem przywołana została też pamięć o zmarłej przed trzema tygodniami Anecie Szymańskiej, kobiecie o wyjątkowej osobowości, która pełniąc przez wiele lat funkcję prezesa Stowarzyszenia Dialogu „Most” w Pułtusku, tak wiele uczyniła dla budowania wzajemnych relacji między mieszkańcami Pułtuska z rodzinami Ocalonych w Izraelu oraz dla kultywowania pamięci o pułtuskich Żydach i ich historii, wpisanej w historię miasta.

Na zakończenie uroczystości W. Koniecka -Pieńkos, odwołując się do słów poetki, laureatki Literackiej Nagrody Nobla, Wisławy Szymborskiej, że „Historia zaokrągla szkielety do zera”, mocno podkreśliła, że podczas II wojny światowej i okupacji z powiatu pułtuskiego Niemcy wysiedlili i wymordowali w obozach zagłady 12 688 Żydów. Po zakończeniu uroczystości w Alei Polonii delegacja mieszkańców zapaliła znicz pamięci pod memoriałem przy ul. Jana Pawła II.

Społeczni organizatorzy dziękują wszystkim delegacjom, dzięki którym Pułtusk godnie uczcił pamięć o Ofiarach Holocaustu: Delegacjom:

Starostwa Powiatowego z wicestarostą p. Emilią Gąsecką; Urzędu Miejskiego w Pułtusku z p. Pauliną Dąbkowską, kierownikiem Wydziału Promocji, Kultury i Sportu; Muzeum Regionalnego w Pułtusku z dyrektorem p. Andrzejem Popowiczem, uczniów PSP nr 2 im. Jana Pawła II z dyrektorem p. Krystyną Estkowską, uczniów PSP nr1 im. Klaudyny Potockiej z nauczycielkami p. Justyną Wyrzykowską i p. Anną Łezką; uczniów ZSZ im. Jana Ruszkowskiego (klasa III TER) z nauczycielką p. Izabelą Gierek.

Podziękowania kierujemy również do dyrektorów szkół: Dyrektora PSP nr1 p. Kamila Grabowskiego oraz wicedyrektor p. Anny Latek; Dyrektor ZSZ im. Jana Ruszkowskiego p. Anny Kmiołek-Gizary oraz wicedyrektor p. Aleksandry Lasockiej.

Społeczni inicjatorzy pułtuskich obchodów 80. Rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau:

Wanda Koniecka-Pieńkos – wiceprezes Związku Piłsudczyków RP Oddział w Pułtusku; Andrzej Popowicz – dyrektor Muzeum Regionalnego w Pułtusku; Krystyna Estkowska – dyrektor PSP nr 2 w Pułtusku; Marta Gajkowska – nauczyciel historii w ZSZ im. Jana Ruszkowskiego w Pułtusku.

List Zafriry Malovany Shmukler, Przewodniczącej Organizacji „Pułtusk” w Izraelu

26.01.2025

Do wszystkich naszych dobrych i kochanych przyjaciół w Pułtusku.

Pan Andrzej Popowicz, dyrektor Muzeum Regionalnego,

Pani Krystyna Estkowska, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 2,

Pani Wanda Koniecka-Pieńkos, nauczycielka literatury i języka polskiego.

Drodzy uczniowie szkół, wszyscy ukochani mieszkańcy miasta!

My, członkowie organizacji „Pułtusk” w Izraelu pragniemy z całego serca podziękować Wam za udział w tej uroczystości upamiętniającej Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu.

Wszyscy zapewne wiecie, że do wybuchu przeklętej wojny w Pułtusku do 26 września 1939 roku mieszkało blisko 7000 Żydów. Wraz z wybuchem wojny społeczność żydowska w Pułtusku została całkowicie zniszczona. Aż do wojny Żydzi w Pułtusku żyli z mieszkańcami miasta w partnerskich i dobrosąsiedzkich stosunkach, istniały między nimi wzajemne relacje zawodowe, handlowe, edukacyjne, oparte na wzajemnym szacunku.

My, Organizacja „Pułtusk” w Izraelu, na przestrzeni lat zbieraliśmy świadectwa od ocalonych z Izraela, którzy opowiadali nam o życiu w Pułtusku przed wojną. Organizacja wydała również książkę „Yizkor”, która zawiera wszelkie informacje i opowieści o życiu w Pułtusku, a także oczywiście o tym, co działo się z Żydami z Pułtuska podczas samej wojny.

Władze miasta Pułtuska już ponad 20 lat temu zrozumiały, że Żydzi stanowili integralną część miasta i zrobiły wszystko, aby żydowska społeczność nie została zapomniana.

Pierwszym, który zapoczątkował tę pracę, był profesor Krzysztof Ostrowski, prorektor Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora. Wzniósł on pierwszy pomnik, przed którym teraz stoicie, a 12 lat temu drugi wspaniały pomnik z fragmentów nagrobnych macew, znalezionych na pułtuskich drogach i chodnikach, pomnik usytuowany przy ul. Jana Pawła II.

Pracę nad budową wzajemnych relacji kontynuowała bardzo aktywnie jako prezes Pułtuskiego Stowarzyszenia Dialogu „Most” Aneta Szymańska, którą w tym miesiącu w jej ostatniej drodze żegnały tłumy mieszkańców Pułtuska.

To dzięki takim ludziom Organizacja „Pułtusk” w Izraelu zyskała wielu przyjaciół w Pułtusku, a relacje między nami stają się z dnia na dzień silniejsze.

Jesteśmy pełni wdzięczności i uznania za wzruszający gest mieszkańców Pułtuska i kultywowanie pamięci o Ofiarach Holocaustu. Dziękujemy za ten gest, który we współczesnej rzeczywistości nie jest taki oczywisty.

My wszyscy w Izraelu czujemy silną więź emocjonalną z Pułtuskiem i bardzo kochamy to miasto.

Kiedy dziś stajesz przy pomniku pułtuskich Żydów i zapalasz znicz, uczysz się ważnej lekcji historii. Uczysz się poznawać swoich sąsiadów sprzed ponad 80 lat. Wchłaniasz ważne wartości, takie jak akceptacja obcego, drugiego, uczysz się bycia uważnym, empatii i zrozumienia tych, którzy są kulturowo inni od Ciebie.

Jestem pewna, że będziecie lepszymi obywatelami, którzy potrafią dostrzegać trudności i potrzeby innych i zawsze nieść pomoc. Przesyłam wszystkim uczestnikom dzisiejszego upamiętnienia wielkie, z serca płynące, podziękowania.

My, z Organizacji „Pułtusk” w Izraelu, otaczamy Was wielką miłością i jesteśmy pewni, że nasza wzajemna miłość będzie wzrastać z dnia na dzień.

Z wdzięcznością

Zafrira Malovany Shmukler

Przewodnicząca Organizacji „Pułtusk” w Izraelu