Co w lesie piszczy… Ryś i żbik - dzicy krewniacy kota domowego

Wyobraź sobie spokojny, zimowy las. Śnieg tłumi każdy krok, a cisza jest tak gęsta, że słychać tylko odległe stukanie dzięcioła. Wydaje Ci się, że jesteś sam, ale wśród gęstych świerków i sosen może czaić się ktoś, kto obserwuje Cię od dłuższego czasu. Para złotych oczu, czarne pędzelki na uszach i sylwetka kota większego niż jakikolwiek domowy mruczek – oto ryś euroazjatycki (Lynx lynx), największy dziki kot Europy.

Dorosły samiec może ważyć nawet 30 kilogramów i mierzyć do 130 cm długości, co oznacza, że jest 4–6 razy cięższy i ponad dwa razy dłuższy od przeciętnego kota domowego. Ma długie nogi i potężne łapy, które zimą działają jak naturalne rakiety śnieżne – pozwalają chodzić po głębokim puchu bez zapadania się. Futro rysia jest gęste i miękkie, w kolorach od złocistobrązowego po szary, z ciemnymi cętkami. Najbardziej charakterystyczne są jego uszy z czarnymi „pędzelkami” włosów, które wzmacniają słuch i pozwalają wychwycić najcichsze dźwięki w lesie. Krótki, 10–20-centymetrowy ogon z czarną końcówką to kolejny znak rozpoznawczy.

Podobnie jak kot domowy, ryś potrafi godzinami odpoczywać i poluje tylko wtedy, gdy jest głodny. W jego menu znajdziemy jednak sarny, zające, ptaki i gryzonie. Nie goni zdobyczy na długim dystansie – zamiast tego cierpliwie się skrada i wykonuje skok nawet na 4 metry.

Rysie są samotnikami, a dorosłe samce mogą mieć terytorium wielkości 300 km². W Polsce żyje ich około 200 – głównie w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i mazurskich puszczach: Piskiej, Boreckiej i Rominckiej. Gatunek objęty jest ścisłą ochroną i wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

A czym różni się ryś od żbika?

Choć oba te drapieżniki to dzikie koty żyjące w Polsce, łatwo je odróżnić. Żbik (Felis silvestris) jest dużo mniejszy – waży zwykle 4–8 kg, wygląda jak bardzo masywny kot domowy o gęstym, pręgowanym futrze i długim, puszystym ogonie z ciemnymi pierścieniami i czarną końcówką. Nie ma pędzelków na uszach, a jego polowania skupiają się głównie na mniejszych ofiarach – gryzoniach, ptakach i drobnych ssakach. Żbiki żyją w Polsce głównie w Karpatach i Sudetach, unikając otwartych terenów.

Ryś to więc prawdziwy „tygrys” naszych lasów, a żbik – ich „tajemniczy kot”. Oba gatunki są objęte ścisłą ochroną gatunkową i spotkanie któregokolwiek z nich w naturze to wyjątkowe przeżycie.

Katarzyna Dudek

Łowczy Okręgowy Zarządu Okręgowego

Polskiego Związku Łowieckiego w Ciechanowie