RUBRYKA DIETETYKA - męskie zdrowie

Ostatnimi czasy pojawiło się badanie dotyczące wpływu zanieczyszczenia powietrza na jakość plemników. Co ciekawe, liczba plemników sukcesywnie spadła o prawie 60 procent w ciągu zaledwie 40 lat wśród mężczyzn mieszkających na Zachodzie, według dużego przeglądu badań naukowych, które sugerują, że współczesny świat powoduje poważne szkody dla zdrowia mężczyzn.

Pestycydy, chemikalia zaburzające działanie hormonów (BPA), dieta, stres, palenie i otyłość są prawdopodobnie powiązane z problemem, który jest związany z szeregiem innych chorób, takich jak rak jądra i ogólnie zwiększona śmiertelność. Liczba plemników i inne parametry nasienia są prawdopodobnie powiązane z wieloma wpływami środowiska, w tym chemikaliami zaburzającymi gospodarkę hormonalną, pestycydami, ciepłem i czynnikami stylu życia, w tym dietą, stresem, paleniem tytoniu i wskaźnikiem masy ciała.
Według badań przeprowadzonych w Polsce na grupie 169 młodych, zdrowych mężczyzn z Dolnego Śląska o nieznanej płodności, średnia i mediana siedmiu parametrów określających jakość nasienia mieściła się w granicach standardów WHO w 2010 roku. Żywotność była zbliżona do dolnego zakresu normy, podczas gdy średni odsetek nieprawidłowej budowy nasienia sięgał 85%. Prawie 9% badanych przypadków miało jeden, dwa lub trzy parametry poza granicami normy.
Niezdrowa dieta hiperkaloryczna, nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych i kwasów tłuszczowych trans, wysoki indeks glikemiczny i niska gęstość odżywcza, mogą bezpośrednio wiązać się ze zwiększonym stresem oksydacyjnym, który jest przyczyną otyłości, dysbiozy jelitowej, cukrzycy typu 2 i insulinooporność. Wymienione zaburzenia metaboliczne wiążą się z pogorszeniem płodności głównie na skutek generowania stresu oksydacyjnego, uznawanego za jeden z głównych czynników prowadzących do obniżenia jakości nasienia.
Wzrost białej tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu produkcji cytokin prozapalnych i reaktywnych form tlenu, a także aktywności aromatazy odpowiedzialnej za przemianę testosteronu do estradiolu. Z drugiej strony otyli mężczyźni z cukrzycą typu 2 i insulinoopornością częściej doświadczają wtórnego hipogonadyzmu i niższego poziomu białka wiążącego hormony płciowe (SHBG). Ponadto hiperglikemia ma negatywny wpływ na ruchliwość plemników i proces zapłodnienia.
U osób otyłych obserwuje się zaburzenia na osi podwzgórze-przysadka-gonady, a także podwyższony poziom estrogenu, przy jednoczesnym obniżeniu poziomu testosteronu, hormonu luteinizującego (LH) i hormonu folikulotropowego (FSH). Zdrowe modele żywieniowe wyraźnie korelują z lepszą jakością nasienia i mniejszym ryzykiem nieprawidłowości w takich parametrach, jak liczba plemników, stężenie i ruchliwość plemników oraz mniejsza fragmentacja DNA plemników. Oprócz składników mineralnych, takich jak cynk i selen, należy podkreślić rolę kwasów tłuszczowych omega-3 i witamin antyoksydacyjnych, których działanie będzie opierać się przede wszystkim na minimalizacji stresu oksydacyjnego i procesu zapalnego.