Dziś Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją

Depresja jest jedną z najpowszechniejszych chorób na świecie. Już dziś ocenia się, że w krajach wysokorozwiniętych rocznie choruje na nią nawet 10% populacji. Pacjenci z depresją stanowią 1/5 chorych zgłaszających się do lekarzy rodzinnych, zaledwie jednak co czwarta cierpiąca na tę chorobę osoba ma udzieloną pomoc. Stwierdzono, że u ponad połowy chorych na depresję i leczących się u lekarzy ogólnych choroba ta nie zostaje nigdy rozpoznana. Dziś obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją, ustanowiony przez Ministra Zdrowia w 2001 roku.

Szczyt zachorowań na depresję przypada pomiędzy 35 a 55 rokiem życia. Dwukrotnie częściej chorują na nią kobiety. Szacuje się, że 20 do 30% pacjentów przyjmowanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej ma objawy depresji. W wielu przypadkach pacjenci nie zgłaszają objawów depresyjnych, a jedynie dolegliwości fizyczne takie jak np. przewlekłe bóle głowy, bezsenność, dolegliwości gastryczne.

Depresja jest obecnie jedną z najczęściej występujących chorób. Cierpi na nią ponad trzy miliony Polaków. Większość z nich jest nieświadoma swojej choroby, uważa, że „to tylko zmęczenie, stres, jesienna chandra”, dlatego też nie szuka pomocy lekarskiej. Najbardziej widoczne objawy tej choroby dotyczą sfery emocjonalnej, jednak równie silnie depresja wpływa na funkcjonowanie poznawcze pacjentów.

Osoba z depresją ma ogromne kłopoty w wykonywaniu obowiązków zarówno domowych jak i zawodowych. W tzw. „dużej depresji” możliwe jest wykonywanie tylko drobnych czynności samoobsługowych. Depresja zwiększa ryzyko niewydolności serca, zawału, cukrzycy, wiąże się z gorszą jakością życia, stosowaniem wielu interwencji medycznych, częstszym występowaniem niekorzystnych zdarzeń klinicznych i hospitalizacji oraz zwiększeniem ryzyka śmiertelności.

Objawy depresji

Najczęstszymi objawami depresji są: obniżenie nastroju, utrata zainteresowań i/lub radości, oraz zaburzenia napędu psychoruchowego. Innymi częstymi objawami depresji są także:

• pogorszenie koncentracji,
• utrata poczucia własnej wartości,
• poczucie winy,
• zahamowanie lub niepokój,
• próby samobójcze,
• zaburzenia snu,
• utrata łaknienia.

Aby można było mówić o depresji, muszą wystąpić jednocześnie 2-4 z powyższych objawów, przez co najmniej dwa tygodnie.

Rodzaje depresji

Ze względu na specyfikę tej choroby, można wyróżnić jej kilka rodzajów. Do najczęstszych należą:

• depresja melancholijna, która objawia się skróconym, nie dającym wypoczynku snem, zmniejszonym apetytem, ograniczeniem masy ciała, ograniczeniem potrzeb seksualnych, niską aktywnością, niską samooceną, nadmiernym poczuciem winy, uczuciem, że jest się za coś karanym, potrzebą karania się;
• depresja atypowa, która objawia się: nadmierną sennością, poczuciem ciągłego zmęczenia i senności, w ciągu dnia naprzemienne z dużym niepokojem, pobudzeniem, poczuciem gorszej sprawności. Mogą występować także napady głodu i nadmierne jedzenie;
• depresja zahamowana (osłupienie depresyjne) objawia się: znacznym spowolnieniem, uczuciem zastygania, bardzo dużymi zaburzeniami koncentracji i pamięci, częstym zobojętnieniem na wszystko;
• depresja urojeniowa (zespół depresyjno-urojeniowy) najczęściej występuje ze znacznym niepokojem psychoruchowym, towarzyszącą bezsennością, lękiem, urojeniami depresyjnymi – wrażeniem, że jest się za coś potępionym, karanym, czasem mogą się pojawiać myśli lub głosy nakazujące popełnienie samobójstwa. Występuje duże ryzyko podjęcia próby samobójczej. Ten typ depresji bezwzględnie wymaga leczenia;
• depresja hipochondryczna (zespół depresyjno-hipochondryczny), przy której, oprócz typowych objawów depresji, pojawia się przekonanie o ciężkiej, najczęściej nieuleczanej chorobie, czuje się dolegliwości somatyczne np. bóle, skurcze, kołatania i inne;
• depresja z natręctwami (depresja anankastyczna, zespół depresyjno- anankastyczny) cyklicznie pojawiają się objawy głównie związane z natręctwami dotyczącymi czystości, często myśli związane z przedmiotami ostrymi np. użyciem noża lub bluźnierczymi – ma charakter remitujący;
• depresja maskowana, przy której długotrwale utrzymuje się jeden z objawów: bezsenność lub nadmierna senność, kołatanie serca, bóle w klatce, zaburzenia motoryki układu pokarmowego, stany spastyczne dróg żółciowych, zespół niespokojnych nóg, świąd skóry, bóle głowy, bóle kręgosłupa, neuralgie, bóle mięśniowe, zaburzenia lękowe, obsesyjno- kompulsywne, zaburzenia odżywiania.

W lipcu 1890 r. Vincent van Gogh, cierpiący na zaburzenia depresyjne, namalował obraz przedstawiający człowieka pogrążonego w depresji. Fot. Vincent van Gogh - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH.

Depresja jako czynnik ryzyka samobójstwa

Przyczyną śmierci 15% chorych z zaburzeniami depresyjnymi jest zamach samobójczy. Liczba podejmowanych prób samobójczych wśród chorych z objawami depresji według różnych danych wynosi aż 32-64%.

Objawy mogące zwiększać ryzyko samobójstwa w depresji:

• uporczywa bezsenność,
• zaniedbanie w wyglądzie i higienie osobistej,
• duże nasilenie zaburzeń (szczególnie depresja psychotyczna – występowanie głosów nakazujących
• zabicie się, urojenia winy, grzeszności i kary, urojenia hipochondryczne),
• osłabienie pamięci,
• pobudzenie, niepokój,
• poczucie winy, niedostosowania, małej nadziei, samooskarżania,
• napady panicznego lęku.

Leczenie zaburzeń depresyjnych

W przypadku gdy zaobserwujemy pewne oznaki depresji, należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub do lekarza specjalisty - psychiatry. Lekarz zaproponuje nam odpowiednie postępowanie i terapię. Leczenie zaburzeń depresyjnych powinno uwzględniać zarówno farmakoterapię, jak i interwencje psychologiczne oraz oddziaływania społeczne. Dane epidemiologiczne wskazują, że leki przeciwdepresyjne zmniejszają ryzyko samobójstwa wśród osób z depresją. Standardem postępowania w leczeniu depresji jest stosowania leków przeciwdepresyjnych w pełnej dawce przez kilka miesięcy. U osób starszych może się okazać, że leczenie trzeba kontynuować przez dwa lata po uzyskaniu powrotu do zdrowia.

Podstawową formą leczenia zaburzeń depresyjnych jest farmakoterapia, ale nie należy zapominać o innych alternatywnych sposobach leczenia takich jak leczenie światłem – fototerapia, terapia EW-elektrowstrząsowa, deprywacja snu, stymulacja magnetyczna TMS. Jedną z dosyć łatwo dostępnych metod niefarmakologicznych stosowanych w leczeniu depresji jest fototerapia (lampy do fototerapii można kupić w sklepach medycznych bez recepty). Terapia światłem jest stosowana głównie w leczeniu depresji sezonowej.

Fot.: Pixabay.com

Info.: Informator zdrowia psychicznego. Mazovia.pl., Warszawa, 2017