20 lat Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego

  Wiele wartościowych inicjatyw, jak m.in. rajdy rowerowe, wycieczki ornitologiczne, zimowe ptakoliczenie, udało się zrealizować w ramach okrągłego 20 jubileuszu istnienia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, przypadającego na 2013 rok. Podsumowaniem tych działań była ogólnopolska konferencja „20 lat Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego”, odbywająca się w dniach 16 i 17 października w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Sadzewiczowej w Łochowie. W jubileuszowej konferencji uczestniczyli przedstawiciele instytucji  i organizacji współpracującymi na co dzień z NPK, a także samorządowcy z miast i gmin położonych na obszarze Parku (starostwo powiatowe węgrowskie i ostrowskie),  administracja Lasów Państwowych (przedstawiciele Nadleśnictw Łochów, Sokołów i Rudka), Muzeum Ziemi Sadowieńskiej, placówki oświatowe i uczelnie wyższe – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz Uniwersytet Humanistyczno - Przyrodniczy w Siedlcach. W tak ważnym dla Parku wydarzeniu nie mogło zabraknąć pomysłodawcy utworzenia NPK - Lechosław Herza i jednego z pierwszych dyrektorów - Zbigniewa Kaszuby, którzy przypomnieli proces tworzenia i początki działalności. Uczestnicy konferencji mieli również okazję zapoznać się z rysem historycznym NPK oraz z aktualnymi zagadnieniami kulturowymi i przyrodniczymi. Najlepszym zaś przykładem na wielką wartość nadbużańskiego krajobrazu była diaporama  autorstwa nieżyjącego fotografika Artura Tabora „Bug pejzaż nostalgiczny”, wieńcząca dzień pierwszy jubileuszu. Dzień kolejny upłynął na zwiedzaniu Pałacu Paderewskiego w Kaliskach, Muzeum Ziemi Sadowieńskiej, rezerwatu Jegiel, ośrodka hodowli zwierzyny w Kamionnej (w którym Nadleśnictwo Łochów realizuje program reintrodukcji kuropatwy) a przy okazji ciekawych wykładach i referatach.     
Pomysł utworzenia parku krajobrazowego w Dolinie Bugu narodził się w 1976 r. a jego autorem był Lechosław Herz. Inicjatywa ta spotkała się z ogromnym zainteresowaniem Komisji Ochrony Przyrody ówczesnego Zarządu Okręgu Warszawskiego Ligi Ochrony Przyrody. Dodatkowo, inicjatywę poparł prof. dr hab. Stefan Kozłowski zajmujący się wówczas formułowaniem zasad tworzenia wielofunkcyjnego systemu obszarów chronionych w Polsce. Ważną rolę w promowaniu inicjatywy utworzenia Parku odegrało również Regionalne Towarzystwo Przyjaciół Broku, którego staraniem odbyła się sesja wyjazdowa na teren proponowanego Parku, oraz Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych, który doprowadził do konferencji z udziałem zainteresowanych utworzeniem Parku województw. Choć sytuacja polityczna na początku lat 80 - tych spowodowała zawieszenie działań dotyczących projektowanego Parku, w 1986 r. Wojewódzcy Konserwatorzy Przyrody z Siedlec (Zbigniew Kaszuba), Ostrołęki (Wiesław Staniszewski) i Ciechanowa (Halina Chiczewska) w uzgodnieniu z Wydziałami Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Geologii Urzędów Wojewódzkich w Siedlcach, Ostrołęce i Ciechanowie, zlecili zespołowi Rzeczoznawców Towarzystwa Urbanistów Polskich opracowanie dokumentacji projektowanego Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego. Dokumentacja powstawała w latach 1987 - 1992, a głównym jej wykonawcą był mgr inż. Bolesław Król (Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa) z zespołem pracowników naukowych i technicznych Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach oraz służb planowania przestrzennego  w Siedlcach, Ostrołęce i Ciechanowie. Wyniki prac zostały zaopiniowane przez Wojewódzkie Komisje Ochrony Środowiska i Ochrony Przyrody. Jednocześnie, działalność informacyjna  i popularyzatorska oraz fakt uwzględnienia idei Parku przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast i gmin spowodowały, że idea utworzenia Parku, jeszcze przed jego formalnym powołaniem, weszła praktycznie do obiegu planistycznego i świadomości publicznej. Dokumentacja uzasadniająca utworzenie Parku zyskała uznanie i autorzy otrzymali nagrodę Ministra Ochrony Środowiska w 1994 roku. Nadbużański Park Krajobrazowy miał powstać na terenie 32 jednostek administracyjnych, w tym 4 miast i 28 gmin wiejskich leżących w województwie ostrołęckim, siedleckim, ciechanowskim i łomżyńskim. Powierzchnia Parku wraz z otuliną miała wynosić 222 152 ha. Jednak nie udało się doprowadzić do utworzenia Parku w takich granicach. Rozporządzeniem  Nr 36/93 Wojewody Siedleckiego z dnia 30 września 1993r. w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Siedl. Nr 8, poz. 166) Nadbużański Park Krajobrazowy został formalnie powołany na obszarze województwa siedleckiego. W granicach NPK i jego otuliny znalazł się obszar o pow. 76 519 ha położony na terenie 10 gmin: Jadów (powiat Wołomin), Łochów, Sadowne, Stoczek, Miedzna, Korytnica, Liw (powiat Węgrów), Kosów Lacki, Ceranów, Sterdyń (pow. Sokołów Podlaski). Następnie Rozporządzeniem Nr 15/94 Wojewody Ciechanowskiego z dnia 8 kwietnia 1994 r. w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Ciech. Nr 9, poz. 52) powołano Park na obszarze 6 326,7 ha w województwie ciechanowskim na terenie gmin Pułtusk  i Pokrzywnica (powiat Pułtusk). Kolejnym aktem prawnym było Rozporządzenie Nr 13/98 Wojewody Łomżyńskiego z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie utworzenia Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego na powierzchni 996 ha (łącznie z otuliną)  na terenie gmin Nur i Zaręby Kościelne w województwie łomżyńskim (Dz. Urz. Woj. Łom. Nr 6, poz. 55). Znaczna część obszaru projektowanego Parku i jego strefy ochronnej znajdowała się w granicach województwa ostrołęckiego (Puszcza Biała) - 139 111 ha (62,6% pow. całego obszaru), jednak ostatecznie na tym terenie Park nie został utworzony. W związku z tym, ochroną prawną nie są obecnie objęte cenne przyrodniczo tereny Puszczy Białej i prawego brzegu Bugu. W dniu 1 grudnia 1997 roku powołano pierwszego dyrektora i od tego momentu rozpoczyna się tworzenie zarządu NPK.   Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r. cały obszar NPK i jego otuliny znalazł się w granicach województwa mazowieckiego. Rozpoczęto prace nad powiększeniem obszaru Parku. Mimo prowadzonych negocjacji z gminami w powiecie ostrowskim, nie udało się zyskać aprobaty tamtejszych samorządów. Sukcesem natomiast zakończyły się negocjacje z samorządami gmin: Sterdyń, Sabnie, Repki, Korczew, Przesmyk, Paprotni  i Platerowa. 26 marca 2002 r. Wojewoda Mazowiecki podpisał Rozporządzenie Nr 30 w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz jego powiększenia (pow. 74 136, 5 ha, a razem  z otuliną 113 671,7 ha (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 98, poz. 2067), na mocy którego granicami Parku zostały objęte gminy: Korczew, Paprotnia, Przesmyki (powiat Siedlce), Repki, Sabnie oraz kolejna część gminy Sterdyń (powiat Sokołów Podlaski) i Platerów (powiat Łosice). O znaczeniu tego aktu niech świadczy fakt, iż od połowy lat dziewięćdziesiątych w Polsce utworzono zaledwie kilka parków krajobrazowych. W dniu 1 stycznia 2010 roku wszedł w skład Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych i podlega pod jego Dyrekcję w Otwocku.