Co zawierają archiwa Akademii Humanistycznej w Pułtusku? - jest informacja Rektora

I nformacja Rektora Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora

w Pułtusku z dnia 7 marca 2016 r.

W odniesieniu do Komunikatu prasowego z 25 lutego br. Rektora Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku w sprawie rzekomego magazynowania materiałów dotyczących gen. Wojciecha Jaruzelskiego stwierdzam, co następuje:

Na prośbę IPN z 24 lutego 2016 r. o informację, czy w „dyspozycji uczelni znajdują się materiały archiwalne należące do Fundacji Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL” udzieliłem następującej odpowiedzi w dniu 25 lutego br.:

W odpowiedzi na pismo s/64/15/Zi uprzejmie informuję, że Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, na podstawie porozumienia z Fundacją Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL z 2011 r., przechowuje i udostępnia, za zgodą Fundacji, zbiory Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL. Zbiory są w miarę możliwości opracowywane i katalogowane oraz udostępniane zainteresowanym. W związku z powyższym istnieje możliwość w dowolnym czasie zapoznania się z katalogiem opracowanych zbiorów w Bibliotece Głównej Akademii Humanistycznej. Szczegółowych informacji udzieli jej dyrektor [...]. Archiwum, zgodnie z decyzją Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, znajduje się pod nadzorem merytorycznym Archiwum Akt Nowych – osoba odpowiedzialna: mgr Włodzimierz Janowski.

Archiwum Dokumentacji Historycznej PRL

Archiwum powstało ponad 20 lat temu, w 1993 r. Wówczas z inicjatywy Józefa Śniecińskiego - wydawcy i dziennikarza, założyciela m.in. Gazety Bankowej i Nowej Europy powstał prywatny Instytut z zadaniem gromadzenia relacji, wspomnień i dokumentacji ludzi władzy. Pierwotnie głównym zadaniem Archiwum było inicjowanie i zbieranie relacji oraz działalność wydawnicza.

Nad pracami Archiwum czuwała Rada Naukowa w składzie: Jerzy Eisler, Andrzej Paczkowski, Jerzy Poksiński, Henryk Słabek, Jan Szczepański, Franciszek Ryszka i Andrzej Werblan. Dosyć szybko okazało się, że najważniejszą częścią działalności jest gromadzenie i porządkowanie dokumentacji znajdującej w rękach prywatnych a przekazywanej dzięki kontaktom osobistym. Po śmierci Józefa Śniecińskiego w 1996 r. powstała konieczność zmiany statusu prawnego Archiwum, które zostało przekształcone w Fundację. 

Zgodnie z uchwalonym statutem do głównych zadań Archiwum należy:

1) gromadzenie dokumentacji dotyczącej genezy i dziejów PRL;

2) udostępnianie posiadanych zbiorów dla celów naukowych;

3) publikacja wartościowych relacji, dokumentów i opracowań,

4) popularyzacja wiedzy z okresu PRL. 

W pierwszych latach działalności skoncentrowano się na dotarciu do „ludzi władzy” z lat sześćdziesiątych. Zainicjowano i nagrano relacje m.in. Walerego Namiotkiewicza, sekretarza Władysława Gomułki, dziennikarza tygodnika Po Prostu, działaczy gospodarczych Stefana Jędrychowskiego i Eugeniusza Szyra, pozyskano wspomnienia Józefa Kępy i Jana Ptasińskiego. 

W początkach XXI wieku nawiązano kontakty z politykami i osobami publicznymi w kolejnych dekadach PRL-u, m.in. Kazimierzem Kąkolem, Zdzisławem Sadowskim, Adamem Schaffem. 

W trakcie dwudziestoletniej działalności Archiwum zgromadziło ok. 100 mb dokumentacji archiwalnej, ponad 200 godzin nagrań oraz ok. 5000 woluminów. Archiwalia podzielone są na imienne kolekcje. Część została opracowana i jest udostępniana. Do najciekawszych należą: 

1. Kolekcja Walerego Namiotkiewicza (1931 – 1995), dziennikarza, sekretarza Władysława Gomułki. Zbiór zawiera materiały związane z pracą w tygodniku „Po Prostu”, dotycząca wydarzeń marcowych 1968 r., stosunków polsko-chińskich. Cennym uzupełnieniem jest relacja złożona w Archiwum.

2. Kolekcja Eugeniusza Szyra (1915-2000), żołnierza Brygad Międzynarodowych w Hiszpanii, działacza gospodarczego, przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, wicepremiera w latach 1959 – 1972. Kolejnym ważnym zasobem jest dokumentacja rozmów polsko-radzieckich z lat 1956-1957.

3. Kolekcja Stefana Jędrychowskiego (1910 – 1996), długoletniego przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, ministra spraw zagranicznych w latach 1968 – 1971. Do najciekawszych materiałów należą ręczne zapiski z posiedzeń Biura Politycznego KC PZPR z grudnia 1970 r. oraz notatki z rozmów polskoniemieckich w trakcie negocjacji nad Układem pomiędzy Polską Rzeczypospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Federalną o podstawach normalizacji stosunków. Kolejną kolekcję Archiwum stanowi dokumentacja Adama Schaffa (1913 –

2006), wybitnego filozofa. Podstawę tego zbioru stanowi bogata korespondencja z wybitniejszymi intelektualistami świata, między innymi z: Gyorgy Lukacs’em, Erichem Frommem, Stanisławem Vincenzem, Leszkiem Kołakowskim, Andrzejem Walickim.

W trakcie opracowywania i sukcesywnego udostępniania są następujące kolekcje: Artura Starewicz, Jan Ptasińskiego, Kazimierza Kąkola, Zdzisława Sadowskiego, Józefa Kępy, Tadeusza Kowalika, Haliny i Władysława Malinowskich, Ryszarda Nazarewicza, Wiesława Górnickiego, Franciszka

Szlachcica, Ignacego Logi-Sowińskiego. Archiwum po krótkim okresie ograniczonej działalności (związanej z przeniesieniem siedziby do Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku) od 2014 roku udostępnia swoje zbiory naukowcom. Zbiory Archiwum wykorzystali w swoich pracach m.in. prof. Jerzy Eisler, prof. Andrzej Friszke, prof. Andrzej Garlicki, prof. Padraic Keney, prof. Antoni Dudek, dr Paweł Kowal, Teresa Torańska. Archiwum ściśle współpracuje z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych i jest nadzorowane przez Archiwum Akt Nowych.