Dyżury aptek w nocy i wolne od pracy? - radni powiatowi chcą zmian w prawie farmaceutycznym

Radni powiatowi przyjęli stanowisko w sprawie zmian w prawie farmaceutycznych, po to, aby samorząd mógł egzekwować dyżury aptek w nocy, niedziele, święta i dni wolne od pracy.

Zadaniem powiatu jest zapewnianie mieszkańcom dostępu do aptek w nocy i dni wolne od pracy. W tym celu tworzony jest harmonogram dyżurów aptek. Jednak nie wszystkie apteki respektują harmonogram, a powiat nie ma prawnych możliwości, aby te dyżury wyegzekwować. Dlatego też, w środę 24 kwietnia, podczas posiedzenia Rady Powiatu Pułtuskiego, radni jednogłośnie przyjęli stanowisko w sprawie realizacji obowiązków wynikających z prawa farmaceutycznego.

Przepis art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001r. - Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2019r., poz. 499) zobowiązuje radę powiatu do określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu. Podstawowym kryterium uwzględnianym przy ustalaniu harmonogramu godzin pracy jest jego dostosowanie do potrzeb ludności i zapewnienie dostępności świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

Równocześnie rada powiatu nie ma uprawnień władczych do nakazania konkretnej aptece w określonych godzin pracy np. w dni świąteczne czy w porze nocnej. Określenie harmonogramu ma istotne znaczenie w organizacji pracy apteki, wkraczając w kompetencje pracodawcy, który zobowiązany jest do prawidłowego rozliczenia czasu pracy poszczególnych pracowników apteki.

Szczególnie dotyka to aptek funkcjonujących w oparciu o pracę jednego lub dwóch magistrów farmacji.

Tryb wydawania uchwały wymaga zasięgnięcia opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego, natomiast nie przewiduje, aby uchwałodawca musiał się zwracać o opinię do przedsiębiorców i farmaceutów.

W orzecnictwie podkreśla się, że ustalenie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w drodze uchwały rady powiatu niewątpliwie stanowi prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca prowadzący taką aptekę nie może bowiem samodzielnie wyznaczać ram czasowych jej funkcjonowania. Podkreślenia jednak wymaga fakt, że prowadzenie apteki ogólnodostępnej będącej placówką ochrony zdrowia publicznego, z istoty rzeczy związane jest z pewnymi ograniczeniami. Otrzymując zezwolenie na prowadzenie apteki, przedsiębiorca zostaje zobligowany do przestrzegania przepisów w/w ustawy.

W Polsce od kilku lat narasta problem realizacji dyżurów aptek, szczególnie w porze nocnej. Ustawodawca zobowiązując rady powiatów do ustalania rozkładu godzin aptek nie wyposażył je jednak w środki prawne służące jego egzekwowania. Zgodnie z art. 103 ust. 2 pkt. 3 ustawy wojewódzki inspektor farmaceutyczny może cofnąć zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej, jeśli apteka nie zaspokaja w sposób w sposób uporczywy potrzeb ludności w zakresie wydawania produktów leczniczych. Przepis powyższy dotyczy uporczywego niezaspakajania potrzeb ludności, a nie realizacji rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu. Ma charakter fakultatywny i zależy od uznania organu nadzoru farmaceutycznego.

Powyższe argumenty przemawiają za zmianą przepisu, który umożliwiłby samorządom powiatowym egzekwowanie ustalonego harmonogramu pracy aptek. Powiat zgodnie z przepisem ustawy nie jest w stanie wykonać ustawowego obowiązku wynikającego z systemu ochrony zdrowia, bowiem ewentualne naruszenia harmonogramu dyżurów aptek jest w zakresie uprawnień nadzoru farmaceutycznego, a nie samorządu powiatowego.

Z tych też względów wnosimy o dokonanie przez ustawodawcę stosowanych zmian ustawy, uwzględniających powyższe uwagi.

Powyższe stanowisko trafi do Ministra Zdrowia, Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego w Warszawie, Naczelnej Izby Aptekarskiej, Związek Powiatów Polskich oraz wszystkich samorządów powiatowych z terenu województwa mazowieckiego.